گروه آموزشی روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی

سرفصل دروس

مبانی نظری و کاربرد آزمون های روانی

1- آزمون شناسی و روانسنجی

2- روشهای تستی: الف- نمره گذاری ب- دقت تمیز ج- مطابقت و هنجارگزینی د- قابلیت اعتماد،‌ ثبات یا پایایی،‌اعتبار و ارزش پیش گویی ه- توازی و تعیین برابری در جانشینی ز- گذراندن تست.

3- معنا و کاربرد اندازه گیری: الف- ناهمگونی آزمونها و معنای مشترک آنها ب- طریق یکسان سازی اندازه گیری ها ج- اندازه گیری تحول د- اندازه گیری اختلالات ذهنی ه- انتخاب نمونه در هنجار گزینی ها و- طرق ترمیم و نمایش نتایج

4- گروه بندی کلان در زمینه آزمون ها: الف- دیدگاه کنشی ب- تست های عاملی ج- دیدگاه مبتنی بر طرق ساخت و ارائه تست ها

5- فهرست عمومی تست ها: الف-  داده های مقدماتی ب- مقیاس ها یا مجموعه های تست ج- تست های حسی،‌ ارائه نمونه های دیداری، ‌شنیداری، ذائقه ای شمی،‌ حساسیت های پوستی و حساسیت های جنبشی،‌ حساسیت های تعادلی (لابیرنتی) حس زبان و ریتم د- تست های ادراکی: نمونه یک تست دیداری، نمونه یک تست شنیداری و نمونه یک تست لمسی ه- تست های حرکتی و روانی حرکتی: مقیاس ها و مجموعه های تست- تست سرعت- تست دقت عمل، ‌تست سرعت و دقت عمل با هم، تست مهارت، تست ظرفیت ترکیبی، تست های روانی- حرکتی. و- تست های کارآمدی: تمرکز ذهنی ودقت، حافظه و یادگیری، تجسم و تصور فضائی و تخیل، ظرفیت های تکلمی، ظرفیت های مربوط به روابط عددی و توانش های ذهنی دیگر.

تست های شخصیت:  1- تست های تحلیلی ارزشیابی شخصیت: 1. روش مشاهده، مصاحبه، جامعه سنجی، مقیاس های قضاوت  2. پرسشنامه ها:  الف: پرسشنامه های مبتنی بر روان شناسی مرضی: تست های بک و 16 عامل شخصیت کتل و ام ام پی آی ب: پرسشنامه های تعیین میزان سازش پذیری ج: پرسشنامه های اندازه گیری بازخوردها د: پرسشنامه های تعیین رغبت 3. تست های فرافکن:

مفهوم فرافکن، طبقه بندی روشهای فرافکن: الف: تست های ساخت ذهنی: رورشاخ ب: تست های تفسیری: زوندی و رونزویک ج: تست های آفرینش هنری: کخ ، مک هوور د: تست های تکمیل کردنی: همخوانی کلمات یونک و آیزنک ه: معرفی اجمالی زمینه تست های پالایشی و زمینه های بیانی دیگر (خط شناسی و جز آن)

روان شناسی بالینی کودک

1- مقدمات : یادآوری تعاریف، مفاهیم اساسی و قلمرو روانشناسی بالینی کودک

2- تشخیص روانشناختی : ارکان تشخیص

الف: مصاحبه، مشاهده و تدوین تاریخچه فردی

ب: برآوردهای کلینیکی

ج- تستولوژی، طبقه بندی تست ها در کلینیک و کاربرد آنها

مجموعه های تست در آزمایشهای پایه و آزمایش های تکمیلی، ترسیم نیمرخ روانی و تدوین روان نمایشی (پسیکوگرام)

د: روشهای مختلف برداشت: تشخیصی (از روش درک مستقیم تا روش تحلیلی)، تشخیص عملیاتی، تشخیص روان تحلیلی

ه: تهیه گزارش بر اساس چرخه اقدامات بالینی

و: ارائه چند نمونه تشخیص

1- طرز کار مراکز روانی- پزشکی – اجتماعی یا کلینیک های هدایت کودک

2- روان درمانگری: روش های مختلف تنش زدائی، روان درمانگری های غیر تحلیلی و تحلیلی، رفتار درمانگری و تغییر رفتار

روش تحقیق پیشرفته

1- یادآوری و مرور مفاهیم اساسی مقدمات روشهای تحقیق انواع طرح های تحقیق تجربی: طرحهای تجربی مقدماتی، طرحهای تجربی حقیقی، طرحهای تجربی نیمه حقیقی، مفهوم روانی در تحقیق: روایی داخلی- روایی خارجی، تشخیص عوامل تجدید کننده روایی داخلی و خارجی در تحقیق چگونگی تهیه و نوشتن رساله یا پایان نامه تحقیقی.

2- اصول مربوط به تنظیم و تدوین مطالب در پایان نامه، اصول مربوط به نوشتن مطالب در پایان نامه، اصول مربوط به استفاده از منابع و ماخذ در پایان نامه، چگونگی ارزشیابی یک تحقیق تکمیل و ارائه طرح یک تحقیق.

3- مروری اجمالی بر تعریف علم و پژوهش علمی؛ اهداف علم؛ مراحل پژوهش علمی؛

4- تعریف متغیر و انواع آن؛ تعاریف مفهومی و عملیاتی

5- انواع مطالعات تجربی؛ شبه تجربی؛ پس رویدادی؛ میدانی؛ موردی؛ همبستگی؛

7- روشهای نمونه گیری؛ روش های تعیین حجم نمونه؛

8- ملاحظات اخلاقی در پژوهش؛ 

9- عوامل تعیین کننده روایی درونی و بیرونی پژوهش؛

10- سطح اندازه گیری متغیرهای پژوهش؛

11- روش های تجزیه و تحلیل داده ها؛

12- اصول مربوط به تهیه پروپوزال پژوهشی؛ مراحل تنظیم پروپوزال پژوهشی؛ مراحل تهیه و تنظیم مقاله پژوهشی.

سمینار در مسائل کودکان عقب مانده ذهنی  

مباحث مربوط به حیطه آموزش و پرورش کودکان استثنایی

1- حضور در همه جلسات کلاس و مشارکت در بحث های کلاسی.

2- جستجوی اینترنتی و ارایه مقالات (7 جلسه، هر جلسه حداقل 5 مقاله)  به صورت پاورپوینت در مورد موضوعات منتخب. مقالات باید مربوط به سال های 2005 به بعد باشند. یک کپی از خلاصه موضوع هر جلسه تهیه و در اختیار دیگر دانشجویان گذاشته شود.

3- ارایه نهایی موضوع منتخب به صورت پاورپوینت.

4- تهیه مقاله جامعی از موضوعات منتخب حداقل 35-30  صفحه و در چارچوب علمی.

نظریات تربیتی و مکاتب فلسفی  

الف: ایسم ها و تعلیم و تربیت

ایده آلیسم، رئالیسم، پراگماتیسم، فلسفه تجدید بنای اجتماعی، آگسیستانسیالیزم، فلسفه تحلیلی، تربیت دینی و تعلیم و تربیت

ب- فلسفه ما بعدالطبیعه و تعلیم و تربیت

1- فلسفه آرمان گرا 2- فلسفه واقع گرا 3- فلسفه عمل گرا

ج- معرفت شناسی و تربیت

 1- معرفت شناسی آرمان گرا  2- معرفت شناسی واقع گرا 3- معرفت شناسی عمل گرا

د- ارزشها و تربیت 1- ارزشهای آرمان گرا 2- ارزشهای واقع گرا 3- ارزشهای عمل گرا

ه- نظریات تربیتی معاصر 1– پایدارگرائی 2- پیشرفت گرائی 3- بنیان گرائی4- مبارزه بازسازی

و- مبارزه طلبی فلسفه وجود

تدریس و یادگیری

منطق و تحلیل

          منطق و تدریس

          مفهوم تدریس

          مفهوم تساوی

روانشناسی علمی:

- ساختی نگری، کنشی نگری، تداعی فکری، رفتاری نگری، روانشناسی گشتالت، روان تحلیل گری، شناختی نگری

فرایندهای تحول روانی

مروری اجمالی بر نظامهای تحولی بنیادی

بررسی اجمالی دوره های تحول

روشهای مطالعه تحول

بررسی فرایند بازی: طبقه بندی؛ تحول و نظریه های تبیین بازی

بررسی فرایند تقلید: تحول و نظریه های تبیینی تقلید

بررسی تحول زبان و نظریه های مربوط به آن

بررسی فعالیت ترسیم

بررسی تحول اخلاقی: نظریه های تبیین اخلاق

1- یادآوری اجمالی مفهوم تحول- نظریه های روان شناسی ژنتیک عوامل تعیین کننده تحول

2- فرآیند تقلید: تحول و نظریه های تبیین تقلید

3- فرآیند بازی: طبقه بندی و تحول و نظریه های تبیین بازی

4- تحول روانی اجتماعی و فرایند جامعه خواهی

5-  تحول وجدان اخلاقی (از ناپیروی تا خودپیروی)

6- تحول زبان: نخستین اکتسابات، مکانیزمهای اساسی تحول و تسلط

7- تحول فعالیت ترسیمی (نقاشی کودکان)

8- تالیف نتایج و تدوین جدول فرآیندهای بررسی شده در رابطه با مراحل تحول شناختی – انفعالی و فراورده های هوشی-حرکتی و تجسمی

بازپروری حرکتی

روند رشد حرکتی در کودکان عادی – انواع مشکلات در کودکان: انواع فلج ها، عدم هماهنگی حرکتی، مشکلات جنبشی و ...

علل دشواری های حرکتی – روشهای بازپروری و ترمیم دشواری های حرکتی

مطالعه یکی از انواع دشواری های حرکتی و تهیه و تنظیم گزارش آن

روند رشد حرکتی، رشد و تحول سیستم عصبی، مراحل حس حرکتی

نکات اساسی برای تدوین برنامه رشد حسی- حرکتی

رفلکسها، ارزیابی سیستم حرکتی

آگاهی بدنی

سیستم حسی، یکپارچگی حسی، عملکرد حسی

سیستم دهلیزی، سیستم پروپریوسپتیو، سیستم لامسه، سیستم بینایی، سیستم شنیدارى

تیم چند تخصصى برای نوشتن برنامه آموزش انفرادى

اصول ژنتیک و مشاوره ژنتیکی 

بحث در مورد کلیاتی از اصول توارث (ژنتیک انسانی)

1- علل توارثی عقب ماندگی های ذهنی

2- مطالعه عقب ماندگی ها و تشخیص آنها

3- مشاوره ژنتیکی

4- بحث در مورد تازه های ژنتیک عقب ماندگی ها

سلول و تقسیم سلول، ژنتیک ملکولی و بیوشیمیایی، سیتوژنتیک انسانی(کروموزومها و ساختمان آنها- ناهنجاریهای کروموزومها (تورم) ناهنجاریهای کروموزومی جدی- علل ایجاد ناهنجاریهای کروموزومی- کاربرد پزشکی سیتوژنتیک انسانی)

ژنتیک ایمنی

ژنتیک جمعیت

توارث منوژن و پلی ژن – توارث بارز و نهفته – اتوزومالی و وابسته به جنس

بیماریهای ژن

ژنتیک خانواده و دو قلوها

توارث عقب ماندگی ها

مشاوره ژنتیکی

بحث بر روی مقالات و انتشارات جدید در زمینه توارث عقب ماندگی ها

روان شناسی مرضی کودک

عوامل زیست شناختی وابسته به جنس در اختلال ها، مفاهیم بهنجاری و نابهنجاری در دیدگاه های مختلف، توصیف و طبقه بندی اختلال ها بر اساس آخرین راهنمای تشخیصی و آماری، پدیدآیی اختلال های روانی کودکی و نوجوانی، آشنایی با علل اختلال های روانی، آشنایی با انواع و طبقه بندی ناتوانی های رشدی تحولی (مانند سندروم داون، اوتیسم، اسپینابیفیدا، ...)

مکانیزم های عصبی ارتجاعی بودن (پلاستی سیتی)

اختلالات یادگیری 

تعریف اختلالات یادگیری

انواع اختلالات یادگیری: اختلال در خواندن، اختلال در نوشتن، اختلال در محاسبه ریاضی

همه گیری شناسی

سبب شناسی و عوامل مؤثر در اختلالات

روش های تشخیصی

روش های ترمیمی، آموزشی، درمانی

اصول و روشهای آموزش و پرورش عقب ماندگان ذهنی  

مدلهای نظری (پزشکی، رشدی، رفتاری، شناختی،...) و روشهای مرسوم در آموزش و پرورش ویژه

یکپارچه سازی؛ مفاهیم عادی سازی، محیط با حداقل محدودیت، یکپارچه سازی و فراگیرسازی

تحلیل رفتار، تحلیل تکلیف و دقت آموزی

مدیریت و وابستگی های تقویت (اقتصاد ژتونی، پیمان وابستگی، شکل دهی، ...)

محرک های تشخیصی و غیرتشخیصی، شرطی کردن، کنترل محرک

چیرگی آموزی و آموزش مستقیم

مدل سازی و آموزش مهارت های اجتماعی (مدل سازی پیش آیند، مدل سازی وابسته به خطا و مدل سازی بخشی)

فرایندآموزی (فرایندهای حسی و آموزش حسی-ادراکی)

آموزش شناختی و فراشناختی (آموزش راهبرد اقدام، آموزش خودآموزی، ...)

یادگیری تعاونی

کاربست کامپیوتر در آموزش و پرورش ویژه

برنامه ریزی آموزشی و تربیتی عقب ماندگان ذهنی 

سازماندهی برنامه های آموزشی و پرورشی

مشکلات عمده و کلی عقب ماندگان ذهنی (فیزیکی،‌ فردی،‌ اجتماعی، ‌اقتصادی و ...)

خصوصیات مادی و فیزیکی مراکز کودکان عقب مانده ذهنی (ساختمان، وسایل و ...)

خصوصیات معنوی و درونی مرکز (آموزشی ،‌اداری، ...)

نقش مدیریت در مراکز کودکان عقب مانده ذهنی

خصوصیات و شرایط معلمین استثنایی

وظایف،‌ مسئولیت ها و مقررات در ارتباط با سازمان به طور کلی و کارکنان به طور اخص

مشکلات گوناگون عقب ماندگان ذهنی (خانوادگی، ‌سازگاری،‌ یادگیری، ‌حرکتی،‌ حسی، ‌ارتباطی و ...)

روش های گوناگون آموزش والدین (رسمی و غیر رسمی)

مشاوره های فردی و گروهی با والدین

بازآموزی مربیان، معلمان و کارکنان کودکان عقب مانده ذهنی

تحقیقات و پ‍ژوهش های علمی در زمینه روش های آموزشی و پرورشی

بازنگری و ارزشیابی برنامه ها و طرق حل مسائل

آموزش ویژه (پیش دبستان، دبستان، متوسطه)، فراگیر سازی

بازپروری شغلی و حرفه ای  

فلسفه و سابقه توانبخشی حرفه ای

2-ارزیابی حرفه ای الف: آزمون شغلی افراد معلول ب- چگونگی برنامه ها و آموزشهای لازم قبل از احراز شغل ج- جایگزینی و استخدام

آماده ساختن جامعه

پیگیری

مطالعه و بررسی برخی از مطالعات و تحقیقات در توانبخشی حرفه ای

بازدید و بررسی مراکز توانبخشی و کارگاههای محافظت شده و تهیه گزارش از آنها

کامپیوتر (سیستم های اطلاع رسانی)  

تعریف ویندوزهای نرم افزار، ورود داده ها

مروری بر آمار توصیفی

رسم نمودار

آزمون های مقایسه دو جامعه (پارامتری و ناپارامتری)

آزمون های مقایسه چند جامعه (پارامتری و ناپارامتری)

رسم نمودار، تعریف تابع و انجام محاسبات عددی با استفاده از نرم افزار  Excel

تعریف ویندوزها، انواع منابع، انواع نحوه ورود منابع، استفاده از اینترنت در ورود منابع به نرم افزار endnote

تعریف صفحات وب، نحوه جستجو در صفحات مرورگر

معرفی بعضی از صفحات وب مهم در پزشکی

متون تخصصی به زبان انگلیسی

آشنایی با کلمات و اصطلاحات تخصصی در زمینه ناتوانی ها

افزایش درک مطلب انگلیسی، بیان جملات کوتاه انگلیسی، نوشتن جملات انگلیسی

مطالعه یک مقاله انگلیسی در خصوص یک ناتوانی یا اختلال

خلاصه کردن و بازنویسی مقاله در 1 یا 2 پاراگراف

بحث و گفتگو در مورد موضوع مطرح شده به صورت گروه

آمار استنباطی

توانایی  دانشجویان در تجزیه و تحلیل داده­های جمع­آوری شده از تحقیقات و تفسیر نتایج و اتخاذ تصمیم

یادآوری خواص متغیرها، پارامترهای مرکزی و پراکندگی

یادآوری اصول احتمالات

توزیعهای مهم اماری  و ویژگی­های آنها

توزیع نمونه­گیری و قضیه حد مرکزی

برآورد نقطه­ای و فاصله ای برای مهمترین پارامتر مرکزی

برآورد نقطه­ای و فاصله ایی برای  نسبت یک جامعه

آزمون فرض میانگین یک جامعه

آزمون فرض نسبت یک جامعه

آزمون فرض تساوی واریانسها

آزمون فرض تساوی میانگین دو جامعه

آزمون ناپارامتری علامت

آزمون ناپارامتری من ویتنی

آزمون فرض تساوی نسبت دو جامعه

آنالیز همبستگی پیر سون

همبستگی اسپیرمن و فای

ضرایب همبستگی دو رشته ای

بستگی بین دو صفت کیفی

آزمون های تعقیبی

کلیات روش تحلیل عوامل                   

کارورزی  

آشنایی با یکی از مراکز نگهداری و آموزش کودکان کم توان ذهنی

انتخاب کودک، تهیه و تنظیم گزارش

آشنایی با گروه های مختلف درمانگری ( فیزیوتراپی؛ گفتار درمانی؛ کاردرمانی ذهنی؛ کاردرمانی جسمی؛ روانشناسی )

تدوین تاریخچه فردی

مشاهده کودک در محیط  و تهیه گزارش از وضعیت وی

تهیه گزارش از اجرای آزمونهای تشخیصی

تهیه گزارش از اتخاذ راهبرد درمانی مناسب

تنظیم گزارش از اجرای درمان

گزارش وضعیت توانخواه یا مراجع در آخرین جلسه